فروش ،نصب و اجرای صاعقه گیر

صاعقه گیر چیست و چه کاربردهایی دارد؟

صاعقه گیر تجهیزی است که در بالاترین قسمت ساختمان ها نصب شده و جریان شدید صاعقه را جذب و از طریق هادیهای نزولی به سیستم ارت منتقل می نماید. مهمترین نوع آن صاعقه گیر الکترونیکی (اکتیو) و صاعقه گیر پسیو (فرانکلین) میباشد. در این مقاله ابتدا انواع صاعقه گیر،تجهیزات و لوازم مورد نیاز برای اجرای صاعقه گیر،آموزش نصب صاعقه گیر،آموزش طراحی صاعقه گیر،روش تست صاعقه گیر و غیره مورد برسی قرار خواهد گرفت.

هدف از نصب صاعقه گیر،

حفاظت از سیستم ها و افراد در برابر رعد و برق  و به وجود آوردن مسیری با اطمینان بالا برای انتقال جریان بالای صاعقه به زمین است. دریک سیستم صاعقه گیر، صاعقه گیر وظیفه جذب صاعقه و هادی های نزولی وظیفه انتقال جریان  رعد و برق را به شبکه ارتینگ بر عهده دارند. اگر اجرای صاعقه گیر به درستی طراحی و انجام شود ، امنیت جانی افراد و ایمنی تجهیزات را تا حدی قابل قبول بالا خواهد برد..به طور کلی، حوادثی که توسط صاعقه به وجود می آید به دو گروه تقسیم می شوند:

حوادثی که به سبب اثرات غیر مستقیم صاعقه بوجود می آید.

علاوه بر این براساس تحقیقات بعمل آمده ، در هر ثانیه، چندین صاعقه به زمین اصابت می کنند و این صاعقه ها خسارات جانی و مالی فراوانی را از خود به جا می گذارند. وقتی صاعقه بطور مستقیم به یک سازه یا یک نقطه معین برخورد مینماید، می تواند سبب خسارات شدید که معمولاً با آتش سوزی همراه است، گردد.  و حفاظت در برابر این آسیبها فقط توسط نصب صاعقه گیر امکان پذیر است. به طور کلی، حوادث ناشی از برخورد مستقیم صاعقه به دو گروه تقسیم می شوند:

حوادثی که به سبب اثرات غیر مستقیم صاعقه بوجود می آید.

 امروزه ارتباطات به يکی از ارکانهای زندگی مبدل شده در چنين وضعی ، با توجه به اهمیت برقراری ارتباطات پايدار، باید به فکر بالا بردن ايمنی فيزيکی و تغذیه الکتريکی این سایتهای ارتباطی بود .
در گذشته عدم اجرای صاعقه گیر خسارتهای جانی و مالی زیادی به انسانها وارد می کردند.  ولی امروزه ،برخورد  غیر مستقیم  و يا میدانهای مغناطیسی شدید ناشی از اصابت غير مستقيم صاعقه می تواند اثرات مخربی برروی سايتها و سيستم هاي ارتباطی داشته  و علاوه بر خسارات مالی فراوان ، پايداری ارتباطات را نيز تهديد نمايد .

انواع صاعقه گیر:

صاعقه گیرها با توجه به ساختار اصلی به دو نوع اصلی تقسیم می شود.

صاعقه گیر پسیو:

نام های دیگر آن قفس فاراده،صاعقه گیر فرانکلین و غیر فعال میباشد. مجموعه ای ار میل های ارت نوک تیز است که در پشت بام بر طبق استانداردهای بین المللی و دستورالعمل نظام مهندسی نصب می شود جنس میله صاعقه گیر از مس ، پوشش آب کروم و استنلس استیل میباشد یکی از کاربردیترین مصرف آن در مخازن سوخت و یا انبارهای قابل اشتعال میباشد.

صاعقه گیر اکتیو :

نام های دیگر آن صاعقه گیر الکترونیکی  و صاعقه گیر فعال میباشد. نحوه عملکرد صاعقه گیر الکترونیکی بر پایه وجود پتانسیل اتمسفر دیزاین شده و در زمانی که این شرایط برای صاعقه گیر فراهم نباشد مانند یه صاعقه گیر غیرفعال عمل می نماید.در واقع با یونیزه کردن هوای اطراف خود موجبات جذب صاعقه را فراهم میکند  قیمت صاعقه گیر الکترونیکی خیلی بیشتر از صاعقه گیر میله ای هست اما در مجموع هزینه های نصب آن خیلی کمتر می شود . از طرف دیگر با توجه به اینکه نصب آن ساده تر بوده و زمان کمتری نیاز دارد کاربرد بیشتری دارد.

انواع صاعقه گیر الکترونیکی:

این نوع از برقگیرها با توجه به شکل و اندازه و نحوه کار به انواع مختلفی تقسیم می شوند . اگر چه در حال حاضربیشترین تولید و مصرف صاعقه گیر فقط یک مدل میباشد که در پایین شرح داده می شود.

صاعقه گیر الکترونیکی خازنی:

نحوه عملکرد صاعقه گیر الکترونیکی بر پایه وجود پتانسیل اتمسفر دیزاین شده و در زمانی که این شرایط برای صاعقه گیر فراهم نباشد مانند یه صاعقه گیر غیرفعال عمل می نماید.در واقع با یونیزه کردن هوای اطراف خود موجبات جذب صاعقه را فراهم میکند  قیمت صاعقه گیر الکترونیکی خیلی بیشتر از صاعقه گیر میله ای هست اما در مجموع هزینه های نصب آن خیلی کمتر می شود . از طرف دیگر با توجه به اینکه نصب آن ساده تر بوده و زمان کمتری نیاز دارد کاربرد بیشتری دارد.

صاعقه گیر اتمی:

این نوع از صاعقه گیر در گذشته استفاده می شد ولی به دلیل مواد رادیو اکتیو و به علت اثرات زیست محیطی استفاده از آن ممنوع شده است.

صاعقه گیر بادی(پیزوالکتریک):

مکانیزم عملکرداین نوع از صاعقه گیر ، بر طبق ارتعاشات سلول پیزو الکتریک که با نیروی باد به اذرتعاش در می آید می باشد . به دلیل نیاز مبرم این نوع از صاعقه گیر به انرژی باد ، نمی توان از عملکرد آن اطمینان زیادی حاصل نمود.

صاعقه گیر خورشیدی:

در این نوع از صاعقه گیر ابتدا نور خورسید تبدیل به جریان الکتریسیته می شود و سپس موجب یونیزه شدن هوای اطراف می شود ولی به دلیل نیاز مبرم آن به انرژی خورشید ، مانند صاعقه گیر بادی زیاد قابل اطمینان نیست.

تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو:

صاعقه گیر اکتیون همانطور که در ابتدای مقاله توضیح داده شد فقط شامل یک عدد میل ارت نوک تیز میباشد . با توجه به اینکه در آزمایشات فرانکلین در قرنهای قبل مشخص شد که میل ارت نوک تیز بیشتر از اشیاء دیگر صاعقه را جذب می نماید آن زمان استفاده از این نوع صاعقه گیر رواج پیدا نمود
ولی در صاعقه گیر الکترونیکی با استفاده از خازن میزان پیشرو بالا رونده افزایش پیدا می کند . در واقع تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو نوع تجهیزات بکار رفته در صاعقه گیر می باشد.

تجهیزات مورد نیاز برای نصب صاعقه گیر الکترونیکی:

دستگاه صاعقه گیرالکترونیکی :

دستگاهی است که در بالاترین قسمت ساختمان روی پایه صاعقه گیر نصب شده و وظیفه اصلی آن جذب صاعقه میباشد.
چراغ هشدار دهنده صاعقه گیر:
در ساختمانهای بلند و دکل در پایین صاعقه گیر نصب می شود و با چشمک زدن مانع از برخورد اجسام خارجی از جمله هواپیما و هلیکوپتر می شود.

پایه صاعقه گیر:

لوله ای با ارتفاع 5 متر که مقطع آن دایره بوده و قطر آن در پایین لوله بیشتر و در بالای لوله کمتر میباشد ،بروی سقف ساختمان نصب شده و صاعقه گیر در قسمت بالایی آن نصب می شود.

پایه مخصوص صاعقه گیر:

پایه ای است با قطر پایین و طول 80 سانتیمتر که یک سمت آن به صاعقه گیر متصل می شود و سمت دیگر آن به پایه صاعقه گیر وصل می گردد.

کلمپ صاعقه گیر:

قطعه ای است که در پایین صاعقه گیر الکترونیکی متصل شده  وسیم یا تسمه مسی (هادی نزولی) به آن وصل میگردد.

بست استیل تمام مس:

هادی نزولی توسط بست مسی به پایه صاعقه گیر مهار میگردد .

هادی نزولی:

سیم مسی با قطر جداقل 50 میلیمتر و حداکثر 70 میلیمتر مربع و یا تسمه مسی که یک سمت آن به کلمپ صاعقه گیر و سمت دیگر آن به چاه ارت صاعقه گیر متصل می گردد.

اسپیسر صاعقه گیر:

تجهیزی است که بر روی بام ساختمان در فواصل 5 متری نصب شده و سپس هادی نزولی روی آن قرار می گیرد.

تستر صاعقه گیر:

برا ی مطمئن شدن از عملکرد صاعقه گیر استفاده می شود لازم به ذکر است که استفاده از تستر صاعقه گیر تاثیری در عملکرد صاعقه گیر ندارد.

چعبه تست صاعقه گیر:

در محل قابل دسترس از کف زمین در مسیر هادی نزولی نصب شده  و شامل چعبه فلزی یا پلی کربنات ، مقره، تسمه ،پیچ و مهره و چداکننده بوده و صاعقه گیر را از چاه ارت جدا می کند

شمارنده صاعقه گیر:

برای شمردن تعداد صاعقه هایی که به صاعقه گیر اصابت می کند استفاده و در محل قابل دسترس از کف زمین در مسیر هادی نزولی نصب می گردد.و در دو نوع دیجیتال و آنالوگ قابل تهیه می باشد.

مراحل اجرای صاعقه گیر:

مراحل نصب صاعقه گیر به بخشهای مختلفی تقسیم می شود که مهمترین آنها بشرح ذیل می باشد.

1. انتخاب پیمانکار نصب صاعقه گیر
2. انعقاد قرارداد و انجام توافقات مالی
3. طراحی صاعقه گیر :
4. ترسیم نقشه های صاعقه گیر
5. آماده کردن لیست متریال مورد نیاز
6. تهیه و انتقال لوازم مورد نیاز برای اجرای صاعقه گیر به محل پروژه
7. زیر سازی لازم در پشت بام شامل جداکردن ایزوگام نصب بیس پلیت و انجام قیرگونی مجدد
8. نصب پایه 5 متری صاعقه گیر
9. نصب چراغ هشدار دهنده
10. نصب صاعقه گیر
11. اتصال هادی نزولی به صاعقه گیر
12. مهار کردن هادی نزولی به پایه صاعقه گیر با بست تمام استیل
13. نصب اسپیسر صاعقه گیر بر روی پشت بام
14. قرار دادن هادی نزولی بر روی اسپیسر و مجکم کردن آن بست مسی یا برنجی
15. نصب هادی نزولی بر روی نمای ساختمان
16. نصب باکس صاعقه گیر
17. نصب شمارنده صاعقه گیر(کانتر صاعقه گیر)
18. اتصال هادی نزولی به چاه ارت صاعقه گیر

انتخاب پیمانکار نصب صاعقه گیر:

اولین قدم برای اجرای صاعقه گیر انتخاب پیمانکار معتبر که دارای متخصصین مجرب و با تجربه بالا و تجهیزات لازم باشد .
بازدید از پروژه یا ارائه نقشه های رفرنس مورد نیاز جهت طراحی نقشه صاعقه گیر

مراحل  طراحی جهت اچرای صاعقه گیر:

برای طراحی سيستم حفاظت از سايتهای ارتباطی در مقابل رعد و برق مولفه های فراوانی وجود دارد که مواردی  از آنهادر ذیل آمده است :
۱– موقعيت جغرافياي سايت ارتباطی (که بوسيله آن احتمال وقوع رعد وبرق در آن ناحيه و ضرورت نصب سيستم ارتينگ محاسبه می گردد)
۲– فاکتور تاثير سطوح خارجی ساختمان :
شکل و ارتفاع يک ساختمان با کاهش يا افزايش احتمال اصابت صاعقه به آن ساختمان مستقيما در ارتباط است .
۳– نوع ساختمان :
آجری يا بتونی بودن ساختمان و اينکه دارای اسکلت فلزی است يا نه ؟
۴– ارزش تجهیزات ارتباطی داخل ساختمان :
بسته به قيمت تجهيزات می توان مقدار هزينه مطلوب برای ايمنی آن را برآورد نمود .
در حالت كلي برای حفاظت از يک سايت ارتباطی در نظر گرفتن دو نوع حفاظت خارجی و حفاظت داخلی الزامی می باشد .
حفاظت خارجی : حفاظت خارجی سايت ارتباطی را در مقابل اصابت مستقيم رعد و برق محافظت می نمايد و از سه قسمت ذیل تشکیل گردیده است .
۱ـ برقگير ۲ـ هادی ميانی ۳ـ سيستم زمين
که هر کدام از موارد فوق دارای انواع محاسبات عديده ای می باشد که به اختصار شرح داده می شود .

نصب هادی نزولی بر روی نمای ساختمان:

ارتباط بين برقگير و سيستم ارت با هادی ميانی انجام می پذیرد . با توجه به استاندارد NFC اگر ارتفاع ساختمان بیشتراز ۲۸ متر باشد يا اينکه طول ساختمان ۲برابر بیشتر از ارتفاع آن باشد بايستی برای اتصال برقگير به سيستم زمين از دو هادی میانی استفاده نمود  و هر هادی نزولی بطور مستقل نیاز به یک حلقه چاه ارت دارد.. در مورد قطر هادی  نزولی نيز استاندارد سيم ارت بدون روکش مسی با حداقل سایز  ۵۰ میلیمتر مربع  و حداکثر 70 میلیمتر مربع می باشد.يک نکته مهم در مورد نصب هادی ميانی تخليه های  جانبی است که  اگر در هنگام نصب صاعقه گیردقت نگردد ، امکان ايجاد اتصال کوتاه و تخليه انرژی از مسيرهای نامناسب وجود دارد که خطر اين مسئله می تواند بيشتر از خطر اصابت صاعقه باشد.

کاربردهای مهم صاعقه گیر:

صاعقه گیر ساحتمان مسکونی:

در ساختمانهای مسکونی امکان برخورد مستقیم صاعقه وجود دارد و هر چه ارتفاع ساختمان بیشتر شود احتمال آن بیشتر می شود . هر چند که در ساختمان با ارتفاع کم نیز که در اطراف آن ساختمان بلندتر نباشد وچود دارد
بنابراین برای محافظت از آن نیاز است که از صاعقه گیر استفاده شود . لازم به ذکر است بدلیل فراوانی آن ، صاعقه گیر ساحتمان مسکونی یکی از پرکاربردترین مصارف صاعقه گیر است.

صاعقه گیر آپارتمان:

همانطور که می دانیم امروزه آپارتمانهای مسکونی در شهرهای بزرگ و کوچک زیاد بوده و رو به گسترش می باشد و ساختمانهای مسکونی رفته رفته جای خود را به آپارتمان می دهند لذا آپارتمانهایی که در اطراف آن برج یا آپارتمان بلندتری وچود ندارد احتمال برخورد مستقیم صاعقه به آن بالا می رود و نصب صاعقه گیر آپارتمان هم در حال فراگیر شدن می باشد.

صاعقه گیر برج:

برج های مسکونی شامل مچتمع های مسکونی و تجاری است که اغلب تعداد طبقات آن تا 40 یا 50 می رسد و بیشتر مواقع در بالای بام آن دکل مخابراتی هم نصب می شود و ارتفاع نوک دکل تا زمین تا 180 متر نیز می رسد بنابراین این برج ها در هر نقطه ای که باشند از سایر ساختمانهای اطراف بلند تر هستند لذا نصب صاعقه گیر برج امری اجتناب ناپذیر می باشد.

صاعقه گیر تاورکرین:

یکی دیگر از کاربردهای صاعقه گیر ، نصب صاعقه گیر تاور کرین می باشد. بدلیل ارتفاع زیاد تاور کرین و قرار گرفتن اپراتور در بالای آن در صورت عدم اجرای صاعقه گیر ،خطرات جانی اپراتور تاورکرین را تهدید می نماید . لازم به ذکر است در ساخنمانهای در حال ساخت ابتدا صاعقه گیر بر روی تاورکرین نصب می شود و بعد از پایان کار این دستگاه صاعقه گیر به بالای بام ساختمان منتقل می گردد . لذا در زمان طراحی نقشه صاعقه گیر باید محاسبات طوری انجام شود تا صاعقه گیر تاور کرین بتواند کل محیط ساختمان را پوشش دهد.

صاعفه گیر ایستگاه مترو:

یکی از کاربردهای مهم صاعقه گیر در ایستگاه های مترو می باشد با توجه به اینکه حجم زیادی از مردم در شبانه   وارد ایستگاه های مترو شده و یا از آن می شوند از طرفی دیگر حجم زیادی از تجهیزات کنترلی مهم و حساس در داخل ایستگاه های مترو نصب می باشد و هرگونه اختلال در آنها مشکلات جدی و ترافیک شدیدی ایجاد می کند لذا نصب صاعقه گیذ ایستگاه مترو بسیار مهم می باشد.

صاعقه گیر دکل مهاری :

یکی دیگر از کاربردهای مهم صاعقه گیر در دکل های مهاری است . دکل های مهاری معمولاً در سکشن های دو متری ساخته شده و بر روی هم سوار می شوند . برای مهار کردن صاعقه گیر از مهار استفاده مشود که در اطراف دکل در زوایای مختلف دکل را محکم می نماید . از آنجایی که این دکل ها دارای ارتفاع بالا می باشند همچنین بیشتر مواقع این دکلها بر روی ساختمان نصب می شود که ارتفاع نوک دکل از زمین بسیار بالا می رود لذا امکان برخورد صاعقه به آن بسیار زیاد است لذا  صاعقه گیر دکل مهاری نیز یکی از پرکاربردترین مصارف صاعقه گیر است.

صاعقه گیر دکل مخابراتی:

یکی دیگر از کاربردهای صاعقه گیر در دکلهای مخابراتی است . ارتفاع این دکلها بعضاً تا 50 متر نیز می رسد . چرا که به دلیل نصب تجهیزات حساس و گران قیمت بر روی این دکل ها و همچنین بدلیل اینکه ولتاژ تغذیه این تجهیزات مخابراتی  تا 20 برابر کمتر از ولتاژ برق شهری می باشد از طرف دیگر سیگنال هایی که از طریق کابلهای ارتباطی از دکل به سمت پایین می رود بسیار نویز پذیر است و میدان مغناطیسی شدید ایجاد شده توسط صاعقه، نصب صاعقه گیر دکل مخابراتی را اچتناب ناپذیر می کند.

صاعقه گیر استادیوم ورزشی و زمین گلف:

گاهاً در اخبار شنیده اید که در اثر برخورد صاعقه به زمینهای زراعی و چنگل ها و استادیوم ورزشی تعداد زیادی جان خود را از دست داده اند در حلی که همگان تصور می کنند که صاعقه فقط به ساختمانهای با ارتفاع زیاد برخورد می کند. بنابراین باید توجه داشت در مکانهایی که اطراف آن ساختمان بلند وجود ندارد خود زمین بالقوه توانایی جذب صاعقه را دارد و البته این امر در مناطق کوهستانی یا مناطقی بالاتر از سطخ دریا بیشتر خود را نشان می دهد. از طرفی دیگر فقط نقطه برخورد صاعقه خطر آفرین نیست بلکه تا چند صد متر اطراف آن نیز ولتاژ بالایی ایجاد می شود که خطرات جانی دارد لذا استادیوم ورزشی نیز از این امر مستثنی نبوده و نصب صاغقه گیر در استادیوم ورزشی  نیز ضروری میباشد.

صاعقه گیر سوله:

یکی دیگر از کاربردهای صاعقه گیر ،صاعقه گیر سوله می باشد. همانطور که می دانیم تجهیزات بسیار مهمی در داخل سوله ها نصب می شود و از آنجایی که این سوله ها معمولاً خارج از بافت شهری وجود دارند و در اطراف آن ساختمان های بلندی وجود ندارند مخصوصاً در مناطق کوهستانی،امکان برخورد مستقیم صاعقه به آن وجود دارد از طرفی دیگر بدلیل اینکه تمامی سقف سوله فلزی می باشد احتمال برخورد صاعقه به آن بسیار بالا می رود. لذا  این موضوع ،اجرای صاعقه گیر سوله بسیار مهم می سازد.

صاعقه گیر مخازن سوخت (مخازن نفتی):

همانطور که می دانیم مخازن سوخت پتانسیل بسیار بالایی برای آتش سوزی دارند لذا کمترین ریسک را هم نمی توان در عدم اجرای صاعقه گیر در آن انجام داد. چرا که تمامی تجهیزات نصب شده در اطراف مخازن سوخت ضد انفجار بوده و در صورت برخورد صاعقه به مخزن و یا اطراف آن ، میدان مغناطیسی بسیار قوی ایجاد می شود که اختلاف پتانسل بالا در نقاط مختلف ایچاد جرقه و در نتیجه ایجاد آتش سوزی را بسیار بالا می برد. بهتر است در مخازن سوخت صاعقه گیر فرانکلین (غیر فعال) اجرا شود چرا که احتمال جذب صاعقه را هم داشته باشیم و یا اگر بخواهیم از نصب صاعقه گیر الکترونیکی را داشته باشیم در فاصله دور نصب کنیم به شرط اینکه شعاع پوشش صاعقه گیر کل مخزن را در بر بگیرد.همچنین ضروری است همبندی های لازم و حفاظت ثانویه نیز در آن بدقت انجام شده تا با نصب سرج ارسترهای مناسب تمامی حفاظتها صورت پذیرد.

صاعقه گیر ایستگاه گاز:

یکی دیگر از نقاط خطر سازا و قابل اشتعال ایستگاه گاز می باشد . لذا تمامی موارد گفته شده در قسمت صاعقه گیر مخازن سوخت برای اجرای صاعقه گیر ایستگاه سوخت الزامی می باشد.

صاعقه گیر دوربین مدار بسته:

یکی دیگر از کاربردهای صاعقه گیر ، صاعقه گیر دوربین مدار بسته می باشد . بدلیل اینکه ولتاژ تغذیه دوربین های مدار بسته پایین می باشد در اثر برخورد صاعقه اثرات ناشی از صاعقه موجب سوختن دوربین ها شده و از آنجایی که در برخی نقاط مهم این دوربین ها وظایف مهمی را انجام می دهند دیگر فقط قیمت دوربین ها مطرح نیست چرا که از کار افتادن دوربینها ممکن است  موجب خسارتهای جبران ناپذیر گردد. لذا ضرورت اجرای صاعقه گیر دوربین مداربسته در مکان های مختلف متغیر می باشد.

صاعقه گیر انبارهای روباز و سرپوشیده:

انبارهای روباز و سرپوشیده بسته به موادی که در آن انبار می شود . مقدار ضرورت اجرای صاعقه گیر در آن را تعیین می کند. هرچه میزان آتش زا بودن و یا قیمت اجناس بالاتر باشد ضرورت نصب صاعقه گیر هم بیشتر می شود.
انجام هم پتانسیل سازی :
داشتن اختلاف پتانسیل بالا بین دو جسم هادی برق نزدیک بهم، باعث بوجود آمدن قوس الکتریکی می گردد که خطرات  و خسارتهای ناشی از آن کمتر از رعد و برق نیست ، لذا اجرای صاعقه گیر هم پتانسيل سازی مناسب هادی نزولی با تجهیزات اطراف از ارکان کار بوده و بدین مفهوم است که در زمان اجرای صاعقه گیر باید  تمامی هادی های الکتریکی ازقبیل بدنه دستگاهها ، سازه های فلزی ، لوله های آب و …. با هادی نزولی هم پتانسیل باشند زیرا در غیر این صورت این اختلاف پتانسیل باعث تخلیه شدن جریان صاعقه از مسیر های نامناسب شده  که احتمالا خسارت آن کمتر از اصابت مستقيم صاعقه نیست . برای ایجاد سیستم هم پتانسیل باید تمامی اجزاء هادی در  یک ساختمان بگونه ای به سیستم ارت مشترك متصل گردند .

باتوجه به استاندارد فرانسه و با دقت در شکل بالا شرايط خمش های استاندارد هادی ميانی ارائه گرديده است که بايستی در طول مسير رعايت گردد .
سيستم زمين :
يکی از مهمترين قسمت های سيستم ارتينگ سيستم زمين آن می باشد بطوريکه بعضی سيستم ارت را در اين قسمت خلاصه می کنند .
با اصابت رعد وبرق به برقگير انرژي آن به برقگير منتقل مي گردد و سيستم هادي مياني وظيفه دارد بدون تخليه از مسير هاي نادرست از يك مسير مناسب كه در طراحي مد نظر بوده آنرا به سيستم زمين منتقل گرداند و كار سيستم ارت به تزريق انرژي رعدوبرق به زمين منتهي مي شود .
با توجه به توضيح بالا معلوم مي گردد كه قسمت زمين سيستم ارت بايستي بنحوي تخليه انرژي به زمين را در اسرع وقت انجام نمايد و مي دانيد زمين مبداء توان است و داراي مقاومت صفر، ولي به علت وجود لايه هاي پوسته زمين ، در سطح زمين مقاومت آن دقيقا صفر نيست و ما با ايجاد سيستم زمين مقاومت زمين را به صفر نزديك مي نماييم تا قابليت جذب انرژي رعد وبرق را داشته باشد.
پس مهمترين مولفه يك سيستم زمين مقدار مقاومت آن است كه هرجه پايينتر باشد بهتر است .
براي سيستم هاي قدرت ، مقاومت ارت زير۲ اهم قابل قبول مي باشد ولي براي سيستم هاي حساس از قبيل سيستم هاي مخابراتي معمولا مقاومت زير ۱ اهم مد نظر است كه در موارد خاص با توجه به پيشنهاد سازنده دستگاه اين مقدار تغيير مي يابد .
سيستم زمين به انواع مختلفی از قبيل سيستم چاه ، سيستم حلقه و سيستم ميله ای ارت تقسيم بندی می شود و با توجه به نوع خاکی که می خواهيم سيستم زمين ايجاد نمائيم انتخاب می گردد .
مثلا در جاده های سنگلاخی ، ميله های ارت که بصورت شبکه ای در زمين فرو می روند برای ايجاد و گسترش سيستم زمين بهترين گزينه است . براي حفاظت از دكل هاي مخابراتي نيز معمولا با توجه به پيشنهاد سازنده از سيستم ميله هاي ارت استفاده مي گردد ، بدين صورت كه دو عدد از ميله هاي برقيگر را در زمين كوبيده و اتصالات بين آنها و پايه دكل ايجاد مي گردد .

سيستم رينگ بدين صورت است كه بايستي دور ساختمان كانالي باريك به عمق٨۰ ـ۶۰ سانتيمتر حفر و سپس تسمه مسي را در داخل آن خواباند ( حداقل فاصله ۵ متر از ساختمان ) و اطراف آنرا با مواد پايين آورنده مقاومت از قبيل مخلوط زغال و نمك يا پودر بنتونيت يا مواد كاهنده اهم (LOM) پوشاند (از بالا و پايين به مقدار ۱۰سانتي متر ) و پس از پر كردن حلقه آنرا از مسير مناسب به هادي مياني متصل نمود . البته بايستي قبل از پوشاندن نسبت به اتصال سازه هاي فلزي ساختمان به تسمه اقدام نمود .
براي ايجاد چاه ارت ابتدا يك چاه به قطر ۸۰ سانتي متر حفر نماييم كه عمق چاه بايستي به حدي باشد كه به رطوبت طبيعي زمين رسيده باشيم .
چاه ارت شامل يك صفحه مسي با ابعاد فيزيكي ۰.۳*۶۶*۶۶ سانتیمتر مي باشد(اندازه اين صفحه قابل محاسبه است ولي اندازه داده شده معمولا در عمل مورد استفاده قرارا مي گيرد) كه بايستي در ته چاه قرار گيرد و بوسيله يك سيم هادي (معمولا از جنس و انداز هادي مياني )با اتصالات مخصوص به هادي مياني متصل گردد .
براي اتصال صفحه مسي به هادي از جوش مسی يا جوش يوني استفاده مي گردد و معمولا بصورت عمودي صفحه مسي داخل چاه قرار داده شده و اطراف آن با مواد كاهنده اهم مانند مخلوط زغال و نمك يا مواد شيميايي مانند بنتونيت و…. پر مي گردد معمولا حدود ۱۰سانتي متر از زير صفحه مسی تا ۲۰سانتي متر بالاي صفحه مسی بايستي با اين مواد پر شوند وبقيه چاه با خاك رس يا درصورت خوب بودن خاك منطقه (سنگلاخي نبودن و شن ريزه كمتر داشتن ) با خاك استخراج شده پر مي گردد .
در قسمت بالاي چاه حوضچه تست ايجاد مي گردد و معمولا كلمپ هاي تست و لوله آبياري در اين قسمت قرار مي گيرند و همچنين بابست هاي مخصوصي هادي مياني به هادي چاه متصل مي گردد .
براي اندازه گيري اهم چاه از دستگاه مخصوصي بنام ارت تستر استفاده مي گردد و طريقه استفاده از آن بحث مفصلي را مي طلبد كه در حوصله اين مقاله نيست .
لازم بذكر است در بعضي مواقع براي رسيدن به اهم پايين مي توان دو ، يا سه و يا تعداد بيشتري سيستم چاه ايجاد نمود و آنها را ازقسمت بالای چاه بهم متصل نمود .

چقدر این پست مفید بود؟
روی یک ستاره کلیک کنید تا به آن امتیاز دهید!

اصول و روشهای اجرای صاعقه گیر و سیستمهای حفاظت در برابر صاعقه

نکات مهم و اصول اجرای صاعقه گیر قفس فاراده 

• برای اجرای صاعقه گیر در انواع گوناگون ساختمانها و سوله های صنعتی ممکن است بر حسب طراحی انجام شده از  سر میله صاعقه گیر تک شاخه یا چند شاخه استفاده شود

•  ارتفاع میله صاعقه گیر  از نوک میله  تا سطح محل نصب باید مینیمم ۵۰ سانتیمتر یا بیشتر باشد.
  در هنگام اجرای صاعقه گیر باید فواصل نصب میله های صاعقه گیر و شبکه هادیها بر اساس استاندارد مورد مراجعه طول میله ها و نوع سقف متفاوت است؛
   
• کلیه گوشه های بیرونی ساختمان باید دارای میله صاعقه گیر باشد حتی اگر فاصله های آن خیلی کم باشد

•   در هنگام اجرای صاعقه گیر باید میله های صاعقه گیر نصب شده در یک ساختمان با استفاده از تسمه مسی به یکدیگروصل شده و یک شبکه مشبک بسته را تشکیل دهند.

•   در زمان اجرای صاعقه گیر همه قسمتهای فلزی در پشت بام شامل سقف شیروانی یا سایبان فلزی و نظیر آن باید به شبکه صاعقه گیر همبندی و همپتانسیل شود.
  
•  در نقطه های اتصال اسکلت فلزی  و یا آرماتور یا دیگر بخشهای فلزی ساختمان به شبکه صاعقه گیر باید از به کار بردن  قطعات و بستهایی که دچار زنگ زدگی  می شوندجداً خودداری گردد.
  
•  میله های صاعقه گیر  دور ساختمان می باید  بر روی دست اندازهای پشت بام نصب گردد. حلقه اتصال میله های صاعقه گیر  دور ساختمان هم باید  بر روی دست انداز پشت بام نصب گردد .
• همه تسمه های ارتباطی ( هادی نزولی) بین شبکه مشبک پشت بام و خروجی های اتصال زمین باید حتی الامقدور با فاصله های مساوی و از روی بدنه بیرونی ساختمان و در خط مستقیم نصب شود.

• تسمه های ارتباطی به هیچ عنوان نباید از داخل لوله های فلزی عبور نماید.
  
•  تسمه های مصرفی برای  شبکه مشبک و نیز به عنوان هادیهای نزولی سیستم صاعقه گیر باید از نوع حلقه ای بوده و از مصرف تسمه های شاخه ای که نیاز به  اتصالات اضافی  دارد.خودداری گردد.
  
•  میله های صاعقه گیر  باید بر روی پایه ای مناسب با محل قرارگیری نصب شده  و به تسمه مشبک وصل گردد. انواع پایه ها برای نصب میله صاعقه گیر  در شکلهای زیر آورده شده شده است.
•  تمامی تسمه های تشکیل دهنده شبکه مشبک در نقطه های تقاطع باید با اتصالات مناسب به یکدیگر وصل گردند .  انواع گوناگون اتصالات در شکل زیر نشان داده شده است.
• در زمان اجرای صاعقه گیر باید  همه تسمه ها  با بستهای مناسب به کف یا دیوار دست انداز پشت بام و شبیه  آن کاملاً محکم شود. انواع بستها در شکل زیر آورده شده است.

•  اتصال ترمینالهای زمینی سیستمهای حفاظت در برابر صاعقه به سیستم اتصال زمین سایر تأسیسات برقی ساختمان به شرط  رعایت موارد زیر توصیه گردیده است:
  الف – طراحی و اجرای صاعقه گیر باید با قوانین  و مقررات مندرج در یکی از استانداردهای  NFC 17-102 , BS6651,NFPA 78, IEC1024 دقیقاً مطابقت نماید.
  ب – همچنین سیستم باید با قوانین و استانداردهای سایر تأسیسات مربوطه نیز تطابق داشته باشد..
  پ – سیستم ارتینگ عمومی باید  از یک شبکه گسترده تشکیل شده باشد که ماکزیمم مقاومت الکتریکی کل آن با کمترین مقدار تعیین شده برای هر یک از سیستمهای دیگر پایین تر باشد.
  ج – تجهیزات فلزی به کار گرفته شده در سیستمهای ارتینگ  مختلف باید از یک جنس انتخاب شود.

ت- نحوه قرارگیری کابلها و تاسیسات برقی :  هادی نزولی صاعقه گیر  باید بگونه ای باشد که  موجب القاء جریان برق در کابلها و تأسیسات برقی آن نگردد.
ح – اتصال سیستمهای ترمینال زمینی حفاظت در برابر صاعقه به مدار زمین  در پی ساختمان باید  در برابر هر هادی نزولی با استفاده از یک شینه مسی قابل قطع و یک محفظه بازرسی که با نشان سیستم اتصال زمین نشانه گذاری شده  انجام گردد.

نکات مهم برای اجرای چاه ارت صاعقه گیر :

از مهمترین نکات در اجرای چاه ارت صاعقه گیر ، رعایت فاصله استاندارد مابین چاه ارت الکتریکال و چاه ارت ابزاردقیق و چاه ارت صاعقه گیر میباشد . سایر نکات مهم در اجرای چاه ارت صاعقه گیر در قسمت اجرای چاه ارت بطور کامل توضیح داده شده است

لزوم اجرای همبندی ساختمان قبل از اجرای صاعقه گیر

اسکلت فلزی ساختمان و یا آرماتورهای ساختمان بتنی در نقاط مختلف در  قسمت پشت بام و فونداسیون ساختمان باید به شبکه میله های صاعقه گیر همبندی و همپتانسیل شود . لذا باید در هنگام ساخت اسکلت فلزی و یا بستن آرماتورها پیش بینی لازم به صورت پذیرد تا هنگام نصب صاعقه گیر هیچ گونه مشکلی پیش نیاید.

 فیلم لحظه برخود صاعقه به برج میلاد

اصول و روشهای اجرای صاعقه گیر الکترونیکی ا (ESE)

1- صاعقه گیر الکترونیکی باید تقریباً در مرکز سطح مورد حفاظت و در بالاترین نقطه ساختمان روی دکل مناسب اجرا شود.

2-  درمحاسبه ارتفاع دکل صاعقه گیرالکترونیکی علاوه  فصل باید دقت کافی به عمل آید که نوک میله مرکزی صاعقه گیر حداقل دو متر بالاتر از تجهیزات نصب شده یا موجود در سطح مورد حفاظت اطراف صاعقه گیر مانند دودکش موتورخانه، برج های خنک کننده، کلاهک هواکش، آنتن فرستنده  و یا گیرنده رادیو و یا تلویزیون و چراغهای هشدار دهنده هوایی و …..قرار گرفته باشد.

3-  در ساختمانهای با ارتفاع زیاد  باید در زمان اجرای صاعقه گیر چراغ اعلان خطر در بالاترین نقطه دکل  وزیر دستگاه برقگیر الکترونیکی و بر روی بازوی جداگانه نصب شود.

4- صاعقه گیر الکترونیکی مورد استفاده برای حفاظت فضاهای باز مانند زمین بازی، استخر شنا، اردوگاه و مانند آن باید بر روی  دکل ویژه نصب صاعقه گیر و یا سازه مناسب دیگری که پوشش حفاظتی مورد نیاز فضای مذکور را تامین می کند نصب گردد.

5- هادیهای نزولی که برای انتقال جریان برق ناشی از رعد و برق از صاعقه گیر  به سیستم پایانه زمینی (چاه ارت ) مورد استفاده قرار میگیرد باید در سطح خارجی سازه مورد نظر نصب شود.